Kerstarrest. Pas over enkele jaren wordt het forfaitaire systeem van box 3 vervangen door een heffing op basis van werkelijk rendement. Veel belastingplichtigen hebben echter bezwaar gemaakt tegen eerdere aanslagen. Ook zijn veel aangiften inkomstenbelasting aangehouden in afwachting van een afwikkeling op basis van werkelijk rendement. De Hoge Raad heeft namelijk reeds in 2021 (in het zogenaamde ‘Kerstarrest’) geconcludeerd dat een heffing in box 3 op basis van fictieve rendementen onrechtmatig is.
Opgaaf werkelijk rendement
Online formulier. Om de gevolgen hiervan in kaart te brengen en vast te stellen of en hoeveel recht een belastingplichtige heeft op een belastingteruggaaf, heeft de Belastingdienst het formulier Opgaaf werkelijk rendement (OWR-formulier) online beschikbaar gesteld.
Brief Belastingdienst. Belastingplichtigen die hiervoor in aanmerking komen, hebben hierover een brief ontvangen (of krijgen deze binnenkort). Let op 1. Uw fiscaal adviseur ontvangt van de Belastingdienst geen kopie van deze brieven. Daarom adviseren wij u om uw adviseur direct te informeren als u dergelijke brieven ontvangt. Dan kan hij in overleg met u bepalen wat de gewenste actie is. Let op 2. De brieven bevatten een formulier dat u kunt terugsturen naar de Belastingdienst als u wilt afzien van verdere actie. Wij adviseren u om dit formulier niet terug te sturen.
Tegenbewijsregeling
Voor wie? De tegenbewijsregeling werkelijk rendement geldt niet voor alle jaren of alle belastingplichtigen. Allereerst moet u een zodanig box 3-vermogen hebben, dat er in enig jaar sprake is van belastingheffing in box 3. Daarbovenop geldt:
- voor de jaren 2021 tot en met 2027: voor deze jaren kunt u altijd gebruikmaken van de regeling;
- voor 2020: u kunt gebruikmaken van de regeling als de definitieve aanslag 2020 nog niet vaststond op 24 december 2021 en u uiterlijk op 31 december 2025 bezwaar heeft gemaakt of het OWR-formulier voor 2020 indient;
- voor 2017 tot en met 2019: u kunt gebruikmaken van de regeling als u meedeed aan de massaalbezwaarprocedure en er eerder (namens u) op tijd een verzoek om ambtshalve vermindering is ingediend.
OWR-formulier op tijd inleveren
Hoeveel tijd heeft u om het OWR-formulier in te vullen? U heeft namelijk niet eindeloos de tijd om uw recht te halen. Of u tijdig bent, hangt af van diverse factoren.
Attentiebrief ontvangen? Allereerst van de vraag of u van de Belastingdienst voor enig belastingjaar een zogeheten ‘attentiebrief’ heeft ontvangen. Sinds het online beschikbaar komen van het OWR-formulier, stuurt de Belastingdienst namelijk attentiebrieven naar alle belastingplichtigen van wie de aanslag inkomstenbelasting tot dusver nog niet definitief werd vastgesteld. De verzending van dergelijke attentiebrieven vindt plaats in fasen en per belastingjaar. De Belastingdienst verstuurt per belastingjaar een aparte brief:
- sinds juli 2025 komen de brieven voor belastingjaar 2022;
- vanaf september 2025 volgen de brieven voor 2023;
- heeft u bezwaar gemaakt, dan kunt u tussen 15 juli en 30 september 2025 een brief verwachten.
Termijnen. De termijn voor het indienen van het OWR-formulier bedraagt voor ieder belastingjaar in beginsel twaalf weken na dagtekening van de attentiebrief. Deze termijn wordt verlengd tot 26 weken als een fiscaal erkende (becon) intermediair de belastingaangifte van het betreffende jaar heeft ingediend. Let op. Volgens de Belastingdienst zijn deze termijnen fataal en niet verlengbaar. Verstrek dus altijd zo spoedig mogelijk een afschrift van (attentie)brieven die u voor ieder belastingjaar ontvangt aan uw adviseur. Zo voorkomt u dat uw opgaaf te laat wordt verzonden en u geen aanspraak kunt maken op een belastingteruggaaf.
Werkelijk rendement?
Of u aanspraak kunt maken op een belastingteruggaaf, hangt natuurlijk ook af van de vraag of u nadeel heeft ondervonden van het fictieve systeem. Met andere woorden: was het werkelijke rendement op uw vermogen in box 3 lager dan het fictieve rendement dat in aanmerking is genomen?
Meerdere componenten. Het werkelijk rendement bestaat uit meerdere componenten:
- inkomsten uit vermogen, zoals rente, dividend en huurinkomsten;
- kosten en schulden: financieringslasten en andere kosten die direct verband houden met het box 3-vermogen;
- waardeveranderingen: koerswinsten of -verliezen, inclusief de waardeontwikkeling van beleggingen en onroerende zaken.
Ook ongerealiseerde waardestijgingen. Dit betekent dat niet alleen gerealiseerde opbrengsten meetellen, maar ook ongerealiseerde waardeveranderingen, bijv. koersstijgingen van aandelen of onroerende zaken. Let op. Gezien de positieve ontwikkelingen op zowel de aandelenmarkt als de vastgoedmarkt in de afgelopen jaren, is de verwachting dat veel belastingplichtigen uiteindelijk in de meeste jaren geen recht hebben op teruggaaf. Het jaar 2022 kan hierop een uitzondering zijn, aangezien in dat jaar de beurs een negatief resultaat liet zien.
Hoe vult u de opgaaf in?
De Belastingdienst vraagt om uitgebreide gegevens over uw bezittingen en schulden, waaronder:
- bank- en spaarrekeningen;
- beleggingen (aandelen, obligaties, beleggingsfondsen);
- onroerende zaken die in box 3 vallen;
- schulden die verband houden met deze bezittingen.
Rol van de banken. Voor ieder onderdeel moeten zowel de begin- als eindwaarden worden opgegeven, evenals ontvangen inkomsten en betaalde kosten. Veel banken hebben inmiddels aan hun cliënten deze informatie verstrekt. Hierover heeft u als het goed is digitaal bericht ontvangen.
Praktische tips
Hierna volgen enkele praktische tips over het gebruik van het formulier.
Tip 1. Begin tijdig met het verzamelen van bankafschriften, jaaropgaven en beleggingsrapportages, ook als u nog geen attentiebrief heeft ontvangen van de Belastingdienst. Hoe completer uw dossier, hoe soepeler de invulling van de opgaaf.
Tip 2. Begin met het belastingjaar waarover u de meeste kans heeft op een teruggaaf. Dit zal in veel gevallen 2022 zijn. U bent niet verplicht om voor elk jaar het formulier in te dienen. Steek alleen tijd in jaren die ook echt geld opleveren.
Tip 3. Kunt u bepaalde informatie of bewijsstukken niet geheel kwijt in het formulier, dan mag u deze tot zes weken na de indiening daarvan nog aanvullen met extra informatie.
Tip 4. Heeft u alleen spaargeld in box 3, dan hoeft u niet te wachten op de attentiebrief. U mag direct uw werkelijke rendement doorgeven.
Tip 5. De box 3-heffing kan door het tegenbewijs nooit hoger uitvallen dan de box 3-belasting die de Belastingdienst heeft berekend. De regeling kan dus alleen in uw voordeel werken.
Afwikkeling door de Belastingdienst
De Belastingdienst start in het najaar van 2025 met de verwerking van de ingediende formulieren. De eerste herziene aanslagen worden vanaf eind 2025 verwacht. Tot die tijd vindt er geen inhoudelijke beoordeling plaats en blijft het voorlopig onzeker welke fiscale correctie er volgt op basis van de opgegeven gegevens.